کمیسیون حقوق بشر پاکستان (HRCP) گزارش جامعی با عنوان "احکام سختگیرانه" منتشر کرده است که وضعیت رو به وخامت آزادی بیان در کشور را از زمان برکناری نخست‌وزیر سابق، عمران خان در آوریل ۲۰۲۲ بررسی می‌کند. این گزارش که توسط ماهِم ماهر، روزنامه‌نگار برجسته تألیف شده است، نشان می‌دهد که چگونه سانسور، سرکوب و محدودیت‌های گزینشی رسانه‌ها تشدید شده‌اند و تصویر تاریکی از آزادی مطبوعات در پاکستان ترسیم می‌کند.
یافته‌های کلیدی
۱. سانسور گزینشی و تشدید کنترل رسانه‌ها
گزارش HRCP به "میدان‌های نبرد جدید و اتحادهای نامقدس" اشاره کرده و از استراتژی دوگانه‌ای پرده برمی‌دارد که در آن برخی رسانه‌ها محدود شده‌اند، در حالی که برخی دیگر که با منافع دولتی همسو هستند، آزادی کامل دارند. این وضعیت منجر به:
- افزایش سانسور مستقیم توسط نهادهای دولتی شده است.
- فشارهای قانونی و نهادی برای کنترل صداهای مخالف اعمال شده است.
- تهدیدهای پنهان مانند "توصیه‌های رسانه‌ای"، پرونده‌های حقوقی و نظارت دیجیتال برای سرکوب منتقدان مورد استفاده قرار گرفته است.
۲. ناپدید شدن اجباری و تهدید روزنامه‌نگاران
این گزارش افزایش شدید سرکوب روزنامه‌نگاران را تأیید می‌کند که شامل:
- ترور روزنامه‌نگار ارشد شبکه ARY، ارشد شریف در سال ۲۰۲۲، که موجی از وحشت را در صنعت رسانه به وجود آورد.
- ناپدید شدن اجباری خبرنگاران منتقد، که بسیاری را مجبور به ترک کشور یا خودسانسوری کرده است.
- ظهور اصطلاح "به‌روزرسانی نرم‌افزاری"، که اشاره به ربودن، بازجویی و وادار کردن روزنامه‌نگاران به همسویی با روایت‌های دولتی دارد.
۳. تشدید محدودیت‌ها در انتخابات ۲۰۲۴
در آستانه انتخابات عمومی ۲۰۲۴، محدودیت‌های رسانه‌ای به سطحی بی‌سابقه رسید و رسانه‌ها به‌طور مشخص از بردن نام عمران خان و حزب تحریک انصاف (PTI) منع شدند.
- به روزنامه‌نگاران هشدار داده شد که از پوشش خبری فعالیت‌های حزب عمران خان اجتناب کنند.
- نمایندگان دولت مستقیماً به اتاق‌های خبری دستور دادند که چه مطالبی مجاز به انتشار هستند.
- رسانه‌های اجتماعی نیز سرکوب شدند و اصلاحات در قانون جرایم الکترونیکی پاکستان (PECA) به افزایش نظارت و جرم‌انگاری اعتراضات دیجیتال انجامید.
۴. ایجاد فضای وحشت و خودسانسوری
ترور ارشد شریف و افزایش سرکوب‌ها باعث ایجاد رعب و وحشت گسترده در میان خبرنگاران شده است، که نتیجه آن خودسانسوری گسترده بوده است.
- رسانه‌ها از پوشش موضوعات حساس خودداری می‌کنند تا هدف قرار نگیرند.
- بسیاری از روزنامه‌نگاران مستقل حذف شده‌اند، در حالی که رسانه‌های طرفدار دولت همچنان آزادانه فعالیت می‌کنند.
۵. رسانه‌های اجتماعی، کورسوی امید
با وجود افزایش محدودیت‌ها، این گزارش به نقش رسانه‌های دیجیتال در ایجاد فضایی برای مقاومت و گفتمان جایگزین اشاره می‌کند.
- رسانه‌های اجتماعی به روزنامه‌نگاران و فعالان اجازه داده‌اند سانسور را دور بزنند و به بحث‌های عمومی درباره آزادی رسانه‌ها دامن بزنند.
- با این حال، افزایش نظارت دولتی و ابزارهای قانونی جدید ممکن است در درازمدت این فضا را نیز از بین ببرد.
پیامدها و نتایج
HRCP هشدار می‌دهد که ادامه سرکوب آزادی بیان، عواقب خطرناکی برای دموکراسی پاکستان خواهد داشت.
- کاهش اعتماد عمومی به نهادها: سانسور گزینشی باعث می‌شود که مردم نسبت به اعتبار رسانه‌ها دچار شک و تردید شوند.
- تضعیف اصول دموکراتیک: آزادی بیان یکی از ارکان اصلی دموکراسی است و سرکوب آن باعث ایجاد بی‌ثباتی سیاسی خواهد شد.
- قدرت گرفتن گروه‌های ذی‌نفع خاص: خلأ ایجاد شده توسط سانسور رسانه‌های مستقل، فرصتی برای شرکت‌های بزرگ، گروه‌های افراطی و نهادهای حکومتی فراهم کرده تا روایت‌های خود را بدون چالش پیش ببرند.
نتیجه‌گیری و توصیه‌ها
HRCP خواستار اصلاحات فوری برای حفاظت از حق بنیادین آزادی بیان شده و بر موارد زیر تأکید می‌کند:
1. تقویت حمایت‌های قانونی و نهادی برای جلوگیری از دخالت دولت در امور رسانه‌ای.
2. ایجاد سازوکارهای نظارتی برای مقابله با ناپدید شدن اجباری و تهدید روزنامه‌نگاران.
3. لغو سیاست‌های سانسور به منظور تضمین پوشش رسانه‌ای مستقل و بی‌طرف.
4. حفاظت از آزادی‌های دیجیتال، تا رسانه‌های مستقل بتوانند بدون ترس فعالیت کنند.
این گزارش تأکید می‌کند که آینده دموکراتیک پاکستان به محافظت از آزادی بیان بستگی دارد. سرکوب صدای‌های مستقل نه تنها اعتبار رسانه‌ها را خدشه‌دار خواهد کرد، بلکه یکپارچگی نهادهای کشور را نیز تضعیف خواهد کرد.
نظر شما